یکی از آسیب‌های خطرناک و به شدت دردناک است که به ویژه در ورزش، سقط از ارتفاع یا تصادف اتفاق می‌افتد. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که استخوان بازو از محل طبیعی خود در داخل کاسه مفصل شانه خارج شود. در این مواقع هرگز سعی نکنید شانه خود را به زور به‌جای خود بازگردانید، این کار بسیار خطرناک است و ممکن است عواقع بدتری به همراه داشته باشد. بهترین کاری که می‌توانید در این مواقع انجام دهید، نگه داشتن بازو کنار پلو و مراجعه به اورژانس است. برای اینکه اطلاعات بیشتری درباره دررفتگی شانه به دست آورید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید، در ادامه به بررسی علائم، دلایل و راه‌های درمان دررفتگی شانه خواهیم پرداخت.
علائم دررفتگی شانه؛ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
دررفتگی مفصل شانه با علائم بسیار دردناک همراه است. از جمله علائم شایع این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· درد شدید
دررفتگی شانه معمولا با درد شدید شروع می‌شود. این درد بلافاصله پس از وقوع آسیب به وجود می‌آید و ممکن است به طور مداوم ادامه پیدا کند. در برخی مواقع، حرکت دادن شانه یا حتی لمس کردن آن درد را چند برابر می‌کند. شدت درد می‌تواند به حدی باشد که شخص نتواند شانه خود را حرکت دهد و حتی در حالت استراحت هم احساس ناراحتی کند.
· عدم توانایی در حرکت دادن بازو
یکی دیگر از علائم رایج دررفتگی شانه، ناتوانی در حرکت دادن بازو است. به دلیل آسیب به مفصل شانه، فرد دیگر نمی‌تواند دست خود را را بالا ببرد، بازو را بچرخاند یا حرکات ساده مانند بلند کردن یک شیء را انجام دهد.
· تورم و کبودی
ممکن است در محل دررفتگی شانه، تورم و کبودی ایجاد شود. این اتفاق به دلیل آسیب به بافت‌های نرم اطراف مفصل شانه است. تورم ممکن است در ابتدا جزئی باشد، اما به مرور زمان بدتر می‌شود. کبودی معمولا پس از چند ساعت یا روز به رنگ‌های مختلف در ناحیه آسیب‌دیده ظاهر می‌شود.
· حس تغییر شکل در شانه
در بسیاری از موارد فرد احساس می‌کند که شکل طبیعی شانه تغییر کرده است. ممکن است شانه به طرف جلو یا عقب کشیده شده باشد یا ظاهری نامتقارن داشته باشد. این تغییر شکل به دلیل خروج استخوان بازو از کاسه شانه است که منجر به جابجایی شانه می‌شود و شخص احساس می‌کند که مفصل به درستی در جای خود قرار ندارد.
دلایل دررفتگی شانه
دررفتگی شانه می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از دلایل شایع عبارتند از:
- ضربه شدید: یکی از رایج‌ترین دلایل دررفتگی شانه، ضربه شدید به مفصل شانه است که می‌تواند در حین ورزش، تصادف یا سقوط رخ دهد. با این ضربه ممکن است استخوان بازو از کاسه شانه خارج شود.
- ورزش‌های پرخطر: فعالیت‌هایی که حرکات ناگهانی دارند یا فشار زیادی به شانه می‌آورند. برای مثال فوتبال، بسکتبال، ژیمناستیک و شنا، خطر دررفتگی شانه را افزایش می‌دهند.
- سابقه دررفتگی: اگر فرد قبلا تجربه دررفتگی شانه داشته باشد، احتمال وقوع دوباره این مشکل افزایش می‌یابد. هنگامی دررفتگی شانه عضلات و رباط‌های اطراف آن ضعیف‌تر شده و آسیب‌پذیرتر می‌شوند.
- اختلالات ژنتیکی: در برخی از افراد، ساختار شانه به گونه‌ای است که شانه به راحتی از جای خود در می‌آید. این وضعیت معمولا به دلیل مشکلات ژنتیکی یا نقص‌های ساختاری در مفصل شانه است.
- سن بالا: با افزایش سن، رباط‌ها و عضلات اطراف مفصل شانه ضعیف‌تر می‌شوند و این موضوع خطر دررفتگی را افزایش می‌دهد.
راه‌های درمان دررفتگی شانه
درمان دررفتگی شانه به شدت آسیب و شرایط بیمار بستگی دارد. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم:
1. جا انداختن شانه
مهم‌ترین مرحله درمان، بازگرداندن استخوان بازو به جای اصلی خود در داخل مفصل است که به آن جا انداختن یا مانیپولاسیون گفته می‌شود. این کار باید حتما توسط پزشک متخصص انجام شود؛ زیرا اگر به درستی انجام نشود، می‌تواند به اعصاب و بافت‌های اطراف آسیب برساند. پزشک معمولا با یک حرکت دقیق، استخوان را در جای خود قرار می‌دهد. در برخی موارد، قبل از جا انداختن ممکن است از داروهای آرام‌بخش یا بی‌حسی برای کاهش درد استفاده شود.
بعد از جا انداختن، بیمار معمولا فورا احساس بهتری پیدا می‌کند، اما شانه هنوز ضعیف است و نیاز به مراقبت دارد. پس از این مرحله، پزشک برای مدتی استفاده از آتل یا بانداژ مخصوص را توصیه می‌کند تا شانه ثابت بماند و بهبود پیدا کند.
2. کاهش درد و التهاب
بعد از دررفتگی شانه، اولین اقدام کاهش درد و التهاب است. برای این کار، معمولا از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده می‌شود که پزشک شما باید آن را تجویز کند. این داروها به کاهش تورم و درد کمک می‌کنند. همچنین می‌توان از کمپرس یخ برای کاهش التهاب استفاده کرد. گذاشتن یخ روی شانه به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، چند بار در روز، می‌تواند تورم را کم کند و درد را کاهش دهد.
علاوه بر این، استراحت کردن نیز بسیار مهم است. هرگونه حرکت ناگهانی یا فشار روی مفصل می‌تواند وضعیت را بدتر کند. در این مواقع پزشکان توصیه می‌کنند که بیمار از شانه آسیب دیده تا مدتی استفاده کند.
3. استراحت و تثبیت شانه
بعد از جا انداختن شانه، شانه باید ثابت نگه داشته شود؛ زیرا خطر دررفتگی مجدد وجود دارد. برای این کار، پزشک از اسلینگ (آویز گردنی) یا بانداژ مخصوص استفاده می‌کند تا شانه بی‌حرکت بماند. لازم است که شانه به مدت چند هفته در این وضعیت باشد، اما مدت دقیق آن به شدت آسیب و شرایط فرد بستگی دارد که پزشک متخصص مشخص می‌کند.
در این مدت، بیمار باید از هرگونه فعالیتی که به شانه فشار وارد می‌کند، پرهیز کند. حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام می‌تواند باعث آسیب مجدد شود. هنگام خواب نیز بهتر است شانه در موقعیتی قرار بگیرد که کمترین فشار روی آن باشد، برای این کار می‌توان از یک بالشت دیگر برای قراردادن دست آسیب دیده استفاده کرد.
4. فیزیوتراپی و توانبخشی
پس از گذشت چند هفته و بهبود اولیه، بازگرداندن قدرت و انعطاف‌پذیری شانه بسیار مهم است که با استفاده از فیزیوتراپی انجام می‌شود. بدون انجام تمرینات فیزیوتراپی، شانه ضعیف می‌ماند و احتمال دررفتگی مجدد وجود دارد. فیزیوتراپیست تمریناتی را برای بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف شانه تجویز می‌کند.
این تمرینات شامل حرکات کششی ملایم، تمرینات مقاومتی با وزنه‌های سبک و حرکات چرخشی برای تقویت عضلات شانه است. جلسات فیزیوتراپی معمولا چند هفته تا چند ماه طول میکشد. بیمار باید صبور باشد و تمرینات را به طور منظم انجام دهد تا شانه دوباره قدرت خود را به دست آورد.
5. جراحی در موارد شدید
اگر دررفتگی شانه به طور مکرر اتفاق بیفتد یا اگر آسیب به رباط‌ها، غضروف‌ها و مفصل وارد شده باشد، پزشک متخصص جراحی را پیشنهاد می‌کند. عمل حراجی برای ترمیم ساختارهای آسیب‌دیده انجام می‌شود. در برخی موارد، پزشک از روش آرتروسکوپی استفاده می‌کند که یک جراحی کم‌تهاجمی است و با استفاده از یک دوربین کوچک داخل مفصل، آسیب را ترمیم می‌کند. بعد از جراحی، بیمار نیاز به استراحت و دوره فیزیوتراپی طولانی‌تری دارد و بهبودی کامل چندین ماه طول میکشد.
پیشگیری از دررفتگی شانه
اگرچه در برخی موارد نمی‌توان هیچ جوره جلوی دررفتگی شانه را گرفت، اما با رعایت برخی نکات می‌توان تا حد زیادی جلوگیری کرد:
- تقویت عضلات شانه: انجام تمرینات ورزشی منظم و تقویت عضلات شانه می‌تواند خطر دررفتگی را کاهش داد. این تمرینات به استحکام رباط‌ها و عضلات کمک می‌کند و در مقابل ضربات جلوی دررفتگی را می‌گیرند.
- استفاده از تجهیزات محافظ: در هنگام انجام ورزش‌های پرخطر، از تجهیزات محافظ مانند کتف‌بند استفاده کنید.
- دقت در حرکات ورزشی: از حرکات ناگهانی و فشار زیاد به شانه پرهیز کنید. همچنین در هنگام تمرینات ورزشی، تکنیک‌های صحیح را رعایت کنید تا فشار کمتری به مفصل شانه وارد شود.
- گرم و سرد کردن در ورزش: قبل از ورزش مفصل شانه را به خوبی گرم کنید. همچنین پس از ورزش برای سرد کردن از حرکات کششی استفاده کنید.
سخن آخر
دررفتگی شانه یکی از آسیب‌های شایع میان ورزشکاران است که با دردشدید و تورم در شانه ایجاد می‌شود. اگر احساس کردید که شانه‌تان دررفته، بدون اینکه حرکتی اضافه کنید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. اگر هم فردی هستید که سابقه دررفتگی شانه دارد، باید بسیار مراقب مفصل خود باشید. تحقیقات نشان می‌دهند که بیش از 90 درصد از ورزشکاران جوان‌تر از 25 سال که قبلا شانه‌شان دررفته است، در آینده دوباره در همان شانه آسیب می‌بینند. با شناخت درمان و روش‌های پیشگیرانه می‌توانید جلوی این اتفاق را بگیرید.
