یکی از بیماری‌های شایع ارتوپدی پوکی استخوان است که باعث کاهش تراکم و استحکام استخوان‌ها می‌شود. این بیماری به تدریج ایجاد می‌شود و خطر شکستگی‌های استخوانی را افزایش می‌دهد. استخوان‌های افرادی که پوکی استخوان دارد بسیار ضعیف و شکننده است و در اثر کوچک‌ترین ضربه ترک می‌خورد یا می‌شکند. اگر احساس می‌کنید استخوان‌های ضعیف و شکننده‌ای دارید، بهتر است به متخصص ارتوپد مراجعه کنید. برای اینکه بیشتر با علائم و روش‌های درمان و پیشگیری پوکی استخوان آشنا شوید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
علائم پوکی استخوان
در ابتدا پوکی استخوان معمولا هیچ‌گونه علائمی ندارد. به همین دلیل در بیشتر مواقع، فرد بیمار از ابتلا به این بیماری بی‌خبر است و پس از گذشت زمان با بروز علائم متوجه پوکی استخوان می‌شود. این علائم شامل:
۱. شکستگی‌های غیرمنتظره
شکستن استخوان در اثر ضربات جزئی مثل افتادن از ارتفاع کوتاه یا تصادف‌های ساده، یکی از نشانه‌های مهم پوکی استخوان است. افرادی که دچار این بیماری هستند، استخوان‌های ضعیف و شکننده‌ای دارند که بدون آسیب‌های جدی شکسته می‌شوند. به خصوص در استخوان‌های ناحیه مچ دست، لگن و ستون فقرات، شکستگی‌ها بیشتر مشاهده می‌شود. این شکستگی‌ها بسیار دردناک است و نیاز فوری به درمان دارد.
۲. دردهای استخوانی
یکی دیگر از علائم شایع، دردهای شدید استخوان و مفاصل است. این دردها که بیشتر در کمر و گردن بروز پیدا می‌کند، معمولا با حرکت دادن بدتر می‌شوند. این دردها نتیجه فشار آمدن بر استخوان‌های ضعیف و شکستگی‌های کوچکی است که بیمار متوجه آن نمی‌شود.
۳. کاهش قد
یکی از علائم مهم پوکی استخوان کاهش تدریجی قد است. این تغییر به دلیل شکستگی‌های ریز و فشرده شدن مهره‌های ستون فقرات اتفاق می‌افتد. وقتی مهره‌ها به دلیل کاهش تراکم استخوان ضعیف می‌شوند، به سمت هم جمع شده و باعث کوتاه‌تر شدن قد فرد می‌شوند. این تغییرات در قد معمولا به تدریج رخ می‌دهد و ممکن است به راحتی قابل تشخیص نباشد.
۴. خمیدگی پشت
خمیدگی پشت یا گرد شدن کمر یکی دیگر از علائم پوکی استخوان است. خمیدگی پشت به دلیل شکستگی‌های جزئی در مهره‌ها به وجود می‌آید که باعث تغییر در ساختار ستون فقرات می‌شود. این خمیدگی ممکن است همراه با درد و کاهش تحرک باشد که به ویژه در افراد مسن‌تر قابل مشاهده است.
علت پوکی استخوان چیست؟
استخوان‌های بدن همیشه در حال نوسازی هستند؛ یعنی استخوان جدید ساخته می‌شود و استخوان قدیمی از بین می‌رود. در سنین جوانی، بدن سریع‌تر از آنکه استخوان‌های قدیمی را تجزیه کند، استخوان جدید می‌سازد و به همین دلیل توده استخوانی افزایش پیدا می‌کند. اما بعد از ۲۰ سالگی این روند کندتر می‌شود و معمولا در ۳۰ سالگی به بالاترین میزان خود می‌رسد. با بالا رفتن سن، بدن سریع‌تر از آنکه بتواند استخوان جدید بسازد، استخوان‌های قدیمی را از دست می‌دهد. به همین دلیل افزایش سن یکی از مهم‌ترین دلایل پوکی استخوان است.
اما این تنها علت پوکی استخوان نیست، عواملی مانند ژنتیک، سطح هورمون، کمبود مواد معدنی مانند کلسیم یا ویتامین D، کم تحرکی یا مصرف سیگار و الکل می‌تواند علت ایجاد پوکی استخوان در هر سنی باشد.
روش‌های درمانی پوکی استخوان
برای کاهش شدت بیماری و جلوگیری از شکستگی‌های استخوانی درمان‌هایی وجود دارد که توسط یک متخصص ارتوپد مشخص می‌شود. در ادامه به برخی از شایع‌ترین روش‌های درمانی پوکی استخوان می‌پردازیم:
۱. داروهای ضدپوکی استخوان
اولین مرحله برای درمان پوکی استخوان داروهای ضدپوکی است که توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود. این داروها استخوان‌ها را تقویت کرده و جلوی شکستن استخوان‌ها را می‌گیرند. داروهایی مانند بیسفسفونات‌ها (مانند آلندرونات) برای پوکی استخوان استفاده می‌شوند. این داروها تراکم استخوان را حفظ کرده و خطر شکستگی را کاهش می‌دهند. علاوه بر این برای درمان داروهای دیگر نیز وجود دارد که برای افراد خاصی تجویز می‌شوند تا استخوان‌ها سریع‌تر ترمیم شوند.
۲. تغذیه مناسب و مکمل‌ها
تغذیه مهم‌ترین نقش را در درمان پوکی استخوان ایفا می‌کند. برای داشتن استخوان‌های سالم، باید یک برنامه غذایی مناسب داشته باشید تا کلسیم و ویتامین D مناسبی دریافت کنید. کلسیم نقش بسیار مهمی در ساخت استخوان‌ها دارد و ویتامین D به جذب بهتر کلسیم کمک می‌کند. مواد غذایی مانند شیر، پنیر، ماست و سبزیجات برگ سبز منابع خوبی از کلسیم هستند. همچنین ماهی‌های چرب و تخم‌مرغ ویتامین D بالایی دارند.
اگر نتوانید این مواد را از طریق غذا دریافت کنید، پزشک ممکن است مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را به شما توصیه کند. مصرف این مکمل‌ها به‌خصوص برای افرادی که رژیم غذایی مناسبی ندارند یا در معرض نور آفتاب قرار نمی‌گیرند، ضروری است.
۳. ورزش‌های مناسب
یکی از راه‌های بسیار موثر برای استحکام استخوان‌ها، ورزش است. ورزش‌های استقامتی مثل پیاده‌روی، دویدن، یوگا یا وزنه زدن به تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از کاهش تراکم استخوان کمک می‌کنند. ورزش باعث می‌شود تا استخوان‌ها محکم‌تر شوند و به همین راحتی نشکنند. ورزش باید متناسب با وضعیت بیمار باشد. اگر پزشک تمرینات خاصی را برای تقویت استخوان‌ها و عضلات شما پیشنهاد دهد، سعی کنید هر روز همان تمرینات را انجام دهید.
۴. درمان‌های فیزیوتراپی
فیزیوتراپی کمک می‌کند تا درد کمر و ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان کاهش پیدا کند. با انجام تمرینات فیزیوتراپی وضعیت استخوان‌ها بهتر شده و باعث می‌شود تا بیمار حرکت‌های روزمره را با راحتی بیشتر انجام دهد.
۵. جراحی
در صورتی که پوکی استخوان به حدی پیشرفت کند که شکستگی‌های استخوانی شدید ایجاد شود، پزشک متخصص جراحی را توصیه می‌کند. پزشک گزینه جراحی را زمانی انتخاب می‌کند که استخوان‌ها شکسته و به درمان‌های دیگر جواب نداده باشند. برای مثال اگر مهره‌های کمر دچار شکستگی شوند، جراحی می‌تواند به ترمیم و تثبیت استخوان‌ها کمک کند. جراحی معمولا آخرین گزینه درمانی است و در صورت لزوم برای برگرداندن حرکت فرد و کاهش درد انجام می‌شود.
روش‌های پیشگیری
پیشگیری از پوکی استخوان بسیار مهم است و همه افراد باید از این روش‌های پیشگیری استفاده کنند؛ زیرا این بیماری بیشتر در سنین بالاتر بروز می‌کند. روش‌های پیشگیری عبارتند از:
- تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قبلا به اهمیت کلسیم و ویتامین D را اشاره کرده‌ایم. سعی کنید غذاهایی مانند شیر، پنیر، ماست، سبزیجات برگ سبز و ماهی‌های چرب را در وعده‌های غذایی روزانه‌ای خود بگنجانید.
- ورزش منظم: ورزش‌های مقاومتی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا و ورزش‌های با وزنه سطح تراکم استخوان‌ها را افزایش داده و جلوی پوکی استخوان را می‌گیرد.
- اجتناب از مصرف سیگار و الکل: سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل رابطه مستقیمی با کاهش تراکم استخوان دارد. بنابراین ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل یکی از روش‌های موثر برای پیشگیری از پوکی استخوان است.
- حفظ وزن مناسب: اضافه وزن و چاقی فشار اضافی به استخوان‌ها وارد می‌کند. به همین دلیل حفظ وزن مناسب برای سلامتی استخوان‌ها اهمیت زیادی دارد.
- معاینات منظم پزشکی: افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند (مثل زنان یائسگی یا افراد مسن)، باید به طور مرتب معاینات پزشکی در رابطه با پوکی استخوان را انجام دهند. این کار باعث می‌شود تا در صورت پوکی استخوان سریعا آن را تشخیص داده و مراحل درمان را شروع کنید.
سخن آخر
همانطور که در این مقاله بررسی کردیم پوکی استخوان زمانی ایجاد می‌شود که تراکم استخوان کاهش یابد و استخوان‌ها ضعیف و شکننده شوند. این مشکل به ویژه در افراد مسن بیشتر دیده می‌شود. با رعایت اصول پیشگیرانه مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم و ترک عادات مضر، می‌توان از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کرد یا شدت آن را کاهش داد. در صورت ابتلا به پوکی استخوان، درمان‌های دارویی و فیزیکی می‌توانند به حفظ سلامت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی‌ها کمک کنند. اما تمام این مراحل درمان باید توسط یک پزشک متخصص ارتوپد انجام گیرد.
