مینیسک یک غضروف کوچک اما مهم در زانو است که مانند یک بالشتک عمل می‌کند و هنگام راه رفتن، دویدن یا پریدن، وظیفه تحمل فشارها را بر عهده دارد. اما کافی است یک حرکت نادرست انجام دهید تا این بافت حساس آسیب ببیند و زانویتان دیگر مثل قبل کار نکند. از درد و تورم گرفته تا قفل شدن ناگهانی زانو، علائم آسیب های مینیسک زانو است. در ادامه این مقاله این علائم را بیشتر بررسی کرده و به راه‌های تشخیص و درمان می‌پردازیم.
مینیسک چیست؟
مینیسک یک غضروف هلالی شکل درون زانو است که بین استخوان ران و استخوان ساق پا قرار دارد. هر زانو دارای دو مینیسک است: مینیسک داخلی که نزدیک‌تر به زانوی مقابل و مینیسک جانبی که در قسمت بیرونی زانو قرار دارد. این غضروف به عنوان یک ضربه‌گیر عمل می‌کند و مانع از آسیب دیدن غضروف مفصلی اطراف زانو می‌شود.
انواع آسیب های مینیسک زانو
آسیب های مینیسک زانو معمولا در اثر پیچ‌خوردگی ناگهانی زانو، بلند کردن اجسام سنگین یا ضربه‌های شدید ایجاد می‌شوند. این آسیب می‌تواند شامل کشیدگی، پارگی جزئی یا پارگی کامل باشد.
پارگی مینیسک چیست؟
پارگی مینیسک یکی از شایع‌ترین آسیب‌های زانو است که در آن غضروف مینیسک دچار پارگی یا شکستگی می‌شود. این مشکل معمولا هنگام فعالیت‌های ورزشی که نیاز به چرخش و تغییر جهت سریع دارند، رخ می‌دهد. در افراد مسن‌تر، به دلیل ضعف غضروف ناشی از آرتروز، حتی یک حرکت ساده نیز می‌تواند باعث پارگی شود.
علل پارگی مینیسک
پارگی مینیسک می‌تواند در اثر ضربه ناگهانی یا به مرور زمان رخ دهد. فعالیت‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و والیبال که نیاز به تغییر جهت سریع دارند، از جمله عوامل خطرزا محسوب می‌شوند. همچنین افزایش سن و بیماری‌هایی مانند آرتروز، ریسک پارگی مینیسک را افزایش می‌دهند.
علائم آسیب مینیسک
علائم آسیب های مینیسک زانو به تدریج ظاهر می‌شوند و شایع‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
۱. درد در زانو
اگر دچار آسیب های مینیسک زانو شده باشید، ممکن است هنگام راه رفتن، نشستن یا حتی ایستادن، در زانوی خود احساس درد کنید. این درد معمولا در بخش داخلی یا بیرونی زانو حس می‌شود و با فعالیت بیشتر، شدیدتر خواهد شد. ممکن است در ابتدا درد خفیف باشد، اما با گذشت زمان، به خصوص هنگام خم کردن زانو یا چرخاندن آن، بیشتر شود. اگر بعد از ورزش یا حتی یک حرکت ناگهانی، زانویتان شروع به درد کرد، بهتر است آن را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.
۲. تورم و التهاب
بعد از آسیب های مینیسک زانو، ممکن است زانوی شما متورم شود. این تورم معمولا چند ساعت بعد از آسیب ظاهر می‌شود و با سفتی و محدودیت حرکت در زانو همراه است. اگر زانویتان احساس گرما دارد یا هنگام لمس، متوجه ورم آن می‌شوید، احتمال دارد که مایع اضافی در مفصل جمع شده باشد. در برخی موارد، این تورم در روزهای بعد هم بیشتر می‌شود. اگر ورم شدید شد یا از بین نرفت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
۳. قفل شدن زانو
یکی از نشانه‌های واضح آسیب های مینیسک زانو، این است که زانویتان ناگهان قفل می‌شود؛ یعنی نمی‌توانید آن را صاف یا خم کنید. این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که تکه‌ای از مینیسک پاره شده بین استخوان‌های زانو گیر می‌کند. گاهی قفل شدن زانو همراه با درد ناگهانی است و باعث می‌شود حرکت کردن برای شما سخت شود.
۴. صدای تق‌تق یا حس سایش
اگر هنگام حرکت دادن زانوی خود، صدای تق می‌شنوید یا حس می‌کنید که چیزی داخل مفصل در حال ساییده شدن است، ممکن است به دلیل آسیب های مینیسک زانو باشد. این صدا معمولا هنگام چرخاندن زانو یا تغییر وضعیت از نشسته به ایستاده رخ می‌دهد. دلیل این صداها این است که قسمت آسیب‌دیده مینیسک به‌درستی در جای خود قرار ندارد و هنگام حرکت، اصطکاک ایجاد می‌کند.
۵. کاهش دامنه حرکتی
یکی دیگر از علائم رایج آسیب های مینیسک زانو این است که زانوی شما دیگر مثل قبل انعطاف ندارد. برای مثال هنگام خم کردن یا صاف کردن زانو، احساس سفتی می‌کنید و نمی‌توانید را کاملا حرکت دهید. این مشکل به دلیل التهاب و گیر کردن بخش‌های پاره‌شده مینیسک در مفصل ایجاد می‌شود. در موارد شدید، این محدودیت حرکت می‌تواند روی فعالیت‌های روزمره مثل راه رفتن، نشستن، یا بالا رفتن از پله‌ها تاثیر بگذارد.
۶. ضعف زانو و احساس ناپایداری
اگر حس می‌کنید زانویتان خالی می‌کند، این مشکل می‌تواند نشانه‌ای از آسیب های مینیسک زانو باشد. در این حالت، هنگام راه رفتن یا ایستادن، برایتان سخت است. این اتفاق به دلیل ضعف عضلات اطراف زانو و آسیب به ساختار مفصل رخ می‌دهد. احساس ناپایداری زانو ممکن است باعث زمین خوردن شما شود، بنابراین بهتر است تا زمان بررسی دقیق، از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
روش‌های تشخیص مینیسک زانو
تشخیص آسیب های مینیسک زانو از طریق معاینه فیزیکی و بررسی دقیق زانو توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. در برخی مواقع پزشک برای تایید آسیب از اشعه ایکس یا MRI استفاده می‌کند.
درمان آسیب های مینیسک زانو
درمان آسیب‌های ارتوپدی مانند آسیب به زانو معمولا دو راه درمانی کلی دارد؛ درمان غیرحراجی و عمل حراجی.
درمان غیرجراحی
اولین قدم برای درمان آسیب های مینیسک زانو استفاده از روش‌های درمانی غیرجراحی است. این روش‌ها بسته به شدت آسیب متفاوت است و پزشک با توجه به آن جزئیات آن را مشخص می‌کند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- استراحت و کاهش فعالیت‌های سنگین: برای درمان آسیب های مینیسک زانو ابتدا باید فعالیت‌هایی که به زانو فشار می‌آورند را تا حد امکان کاهش دهید.
- استفاده از یخ: قرار دادن کمپرس یخ روی زانو به کاهش تورم و درد کمک بسیار زیادی می‌کند. سعی کنید در طول روز چند بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کمپرس یخ را روی زانوی آسیب دیده قرار دهید.
- استفاده از زانوبند: بستن زانو با یک باند کشی یا زانوبند کمک می‌کند تا تورم کم شده و زانو ثابت بماند.
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی برای عضلات اطراف زانو باعث کاهش فشار روی مینیسک می‌شود. پزشک متخصص معمولا بعد از بهبود اولیه جلسات فیزیوتراپی را برای بیمار تجویز می‌کند.
برای کاهش درد در صورت نیاز پزشک متخصص ممکن است داروهای مسکن و ضددرد تجویز کند.
درمان جراحی
در صورتی که روش‌های غیرجراحی موثر نباشند، خط بعدی درمان استفاده از روش حراجی است. حراجی زمانی باید انجام شود که شدت آسیب بالا باشد و روش‌های دیگر جواب گو نباشند. انواع جراحی‌های مینیسک زانو شامل:
- مینیسککتومی (برداشتن بخش آسیب‌دیده مینیسک): در این روش، بخش پاره‌شده مینیسک حذف می‌شود تا عملکرد زانو بهبود یابد.
- ترمیم مینیسک: در مواردی که پارگی در محل مناسبی قرار دارد، پزشک سعی می‌کند مینیسک را ترمیم کند تا عملکرد طبیعی آن حفظ شود.
- پیوند مینیسک: این روش برای بیمارانی که بخش زیادی از مینیسک خود را از دست داده‌اند و همچنان درد دارند، انجام می‌شود.
سخن آخر
اگر با علائم دردناک زانو مواجه شدید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید و از روش‌های درمانی مناسب استفاده کنید. روش‌های درمانی آسیب های مینیسک زانو شامل درمان غیرحراجی مانند استراحت، استفاده از زانوبند، استفاده از کمپرس یخ، تمرینات فیزیوتراپی یا عمل حراجی است. پزشک متخصص با توجه به شرایط بیمار بهترین نوع درمان را مشخص می‌کند.
