عواملی مانند آرتروز، صدمات شدید یا ساییدگی مفصل باعث درد و محدودیت حرکتی در زانو می‌شوند. در چنین شرایطی، پزشک متخصص عمل تعویض مفصل زانو را توصیه می‌کند. با این حراجی درد زانو از بین می‌رود یا کاهش می‌یابد و زانو قدرت حرکتی خود را به دست می‌آورد. اما آیا این جراحی برای همه مناسب است؟ چه مزایا و عوارضی دارد؟ و چگونه می‌توان پس از عمل، بهترین مراقبت را انجام داد؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

عمل تعویض مفصل زانو چیست؟

عمل تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو یک جراحی پزشکی است که در آن بخش‌های آسیب‌دیده مفصل زانو با یک پروتز مصنوعی جایگزین می‌شوند. این پروتز از جنس فلز، پلاستیک یا ترکیبی از این دو است که به گونه‌ای طراحی شده تا عملکردی مانند مفصل طبیعی زانو داشته باشد. شایع‌ترین دلیل جراحی تعویض مفصل زانو، کاهش درد ناشی از آرتریت است. این جراحی به دو صورت انجام می‌شود:

• تعویض کامل مفصل زانو: در این روش، کل مفصل زانو برداشته و با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود.
• تعویض جزئی مفصل زانو: در این حالت، فقط بخشی از مفصل که آسیب دیده تعویض می‌شود، در حالی که سایر قسمت‌های سالم زانو در جای خود قرار دارند.

مزایای عمل تعویض مفصل زانو

انجام این جراحی می‌تواند فواید زیادی برای بیمار داشته باشد. برخی از مهم‌ترین مزایای عمل تعویض مفصل زانو عبارت‌اند از:

· کاهش درد

یکی از اصلی‌ترین دلایل انجام عمل تعویض مفصل زانو، از بین بردن درد زانو است. افرادی که به دلیل آرتروز یا آسیب‌های مفصلی درد شدیدی دارند، پس از این جراحی درد کمتری را احساس می‌کنند و دیگر نیازی به مصرف داروهای مسکن نخواهند داشت.

· بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری

قبل از جراحی، بسیاری از افراد نمی‌توانند به راحتی راه بروند، از پله‌ها بالا بروند یا حتی زانوی خود را خم کنند. اما بعد از عمل، دامنه حرکتی زانو به شکل قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند و بیمار به راحتی می‌تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد.

· طول عمر بالای پروتز زانو

پروتز زانو معمولا 15 تا 20 سال عمر می‌کند. به همین دلیل بسیاری از افراد فقط یک‌بار در طول زندگی خود نیاز به این عمل دارند.

· نتایج موفقیت‌آمیز

بیش از 90 درصد از افرادی که این جراحی را انجام داده‌اند، از نتیجه آن رضایت دارند. با رعایت مراقبت‌های لازم، این عمل یک راه‌حل دائمی و موثر برای افرادی است که از درد و محدودیت حرکت زانو رنج می‌برند.

عوارض احتمالی عمل تعویض مفصل زانو

با وجود مزایای زیاد، این جراحی مانند هر عمل دیگری، ممکن است با عوارضی همراه باشد. برخی از عوارض احتمالی شامل موارد زیر است:

· عفونت محل جراحی

یکی از عوارضی که ممکن است پس از عمل تعویض مفصل زانو اتفاق بیفتد، عفونت در محل زخم یا داخل مفصل مصنوعی است. این عفونت با قرمزی، تورم، ترشح چرک و تب همراه است و پزشک برای جلوگیری از این مشکل، معمولا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. در موارد شدیدتر حتی به جراحی مجدد برای تمیز کردن عفونت نیاز است.

· لخته شدن خون (ترومبوز وریدی)

بعد از عمل، ممکن است لخته‌های خونی در رگ‌های پا تشکیل شوند که این لخته ها بسیار خطرنام هستند. این مشکل باعث تورم، درد و حتی آمبولی ریوی (حرکت لخته به ریه‌ها) می‌شود. برای پیشگیری از لخته شدن خون، پزشک داروهای رقیق‌کننده خون تجویز می‌کند و توصیه می‌شود بیمار حرکت‌های سبک پا و راه رفتن زودهنگام را شروع کند.

· شل شدن یا ساییدگی مفصل مصنوعی

با گذشت زمان، پروتز زانو ممکن است کمی شل شده یا ساییده شود که در این حالت دوباره درد و محدودیت حرکت ایجاد می‌شود. این اتفاق بیشتر در افرادی که فعالیت سنگین یا اضافه‌وزن دارند رخ می‌دهد. در صورت بروز این مشکل عمل جراحی مجدد برای تعویض مفصل نیاز است.

· درد و سفتی زانو

برخی افراد حتی پس از عمل تعویض زانو، همچنان مقداری درد یا سفتی در زانوی خود احساس می‌کنند. این مشکل در اکثر مواقع با فیزیوتراپی، ورزش‌های کششی و رعایت توصیه‌های پزشکی بهبود پیدا می‌کند. اما در برخی موارد، ممکن است بیمار به یک عمل اصلاحی نیاز داشته باشد.

· آسیب عصبی یا عروقی

در برخی موارد نادر، حین جراحی ممکن است به عصب‌ها یا رگ‌های اطراف زانو آسیب وارد شود که می‌تواند باعث بی‌حسی، ضعف عضلانی یا کاهش حس در ناحیه زانو و ساق پا شود. بیشتر این آسیب‌ها به‌مرورزمان بهبود می‌یابند، اما در موارد جدی، به درمان‌های خاص نیاز دارند.

مراقبت‌های بعد از عمل تعویض مفصل زانو

بعد از عمل تعویض مفصل زانو، استراحت کردن و بالا نگه داشتن پا برای کاهش ورم بسیار مهم است. در روزهای اول، ممکن است پزشک برای کاهش درد داروهایی بدهد که باید به طور منظم مصرف شوند. زخم باید تمیز و خشک نگه داشته شود تا عفونت ایجاد نشود. همچنین استفاده از عصا یا واکر برای راه رفتن در این مدت به شما کمک می‌کند که فشار کمتری به زانو بیاورید.

بعد از چند روز تحت نظر پزشک تمرینات فیزیوتراپی شروع می‌شود تا زانو بهتر حرکت کند و عضلات اطراف آن قوی‌تر شوند. در این مدت، باید از نشستن طولانی یا خم کردن زیاد زانو خودداری کنید و مراقب باشید که فعالیت‌های سنگین انجام ندهید. با گذشت زمان، می‌توانید به تدریج کارهای روزمره خود را انجام دهید.

سخن آخر

عمل تعویض مفصل زانو در کنار مزایای زیادی خود نیازمند آگاهی از عوارض احتمالی و رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی است. اگرچه دوران نقاهت تنها چند ماه طول میکشد، اما با رعایت توصیه‌های پزشکی و انجام فیزیوتراپی، بیمار در مدت زمان کمتر می‌تواند به زندگی روزمره خود، بدون درد بازگردد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان قصد انجام این جراحی را دارید، بهتر است با یک متخصص ارتوپد مشورت کنید تا بهترین تصمیم را بگیرید.