تزریقات داخل مفصلی زانو و مقایسه تحلیلی بین انواع آن

مزایا و معایب و تفاوت بین روش‌های تزریقات داخل مفصلی سلول‌های بنیادی، ارتوکین، PRP ، کورتون، ژل هیالورونیک اسید و راه قطعی درمان آرتروز چیست؟

بـا افزایـش سـن تدریجی و در اثـر تغییـرات بیومکانیـک، بیولوژیـک و ضرب‌دیدگی‌ها، غضـروف مفصلی زانو دچـار فرسـایش و تغییـرات دژنراتیـو می‌شود. توانایـی غضـروف مفصلی در بازسـازی خـود به علـت محدودیـت عـروق خونی و سلولی محـدود است. لذا تزریقات داخل مفصلی دارو يا ترکيب دارويي بـا خاصيت بازسـازی و ترمیم بافـت غضروفي، همـواره مورد توجه پزشکان بـوده اسـت.

متاسفانه با توجه به تنوع روش‌های موجود و اطلاعات ناقص بیماران تعدادی از مراکز با عوام فریبی و تبلیغات غیر علمی عبارات تزریق سلول‌های بنیادی را بجای واژه PRP و ارتوکین استفاده یا درمان با هر کدام از روش‌های فوق را درمان قطعی آرتروز معرفی می‌کنند.

اما باید روشن کرد که تفاوت عمده‌ای بین سلول درمانی، PRP و ارتوکین درمانی وجود دارد.

در این مقاله ضمن توضیح، بسط این روش‌ها و تاکید بر مزایای هر روش، با مرور مزایا، معایب، تکنیک‌ها و موفقیت‌های همه روش‌های فوق در درمان آرتروز ، به این نکته اشاره می‌شود که کماکان درمان جراحی تعویض مفصل زانو ، تنها روش درمان قطعی برای حذف آرتروز است و با وجود مزایا، معایب و عوارضش تنها روش درمان نهایی فعلی آرتروز محسوب می‌شود.

احتياط در ورزش برای پیشگیری از ابتلا به آرتروز زانو

آرتروز زانو یکی از آسیب‌هایی است که ورزشکاران با احتیاط در ورزش می‌تواند از ابتلا به آن پیشگیری کنند.گاهی ورزشکاران با بی‌احتیاطی به زانوی خود آسیب می‌زنند و این آسیب می‌تواند موجب پارگی منیسک و رباط‌ها و ساير عناصر زانو باشد.پس با احتياط در ورزش از ابتلا به آرتروز زانو میتوانند پیشگیری کنند.
گاهی در افراد مسن نیز بدون حرکت‌های ورزشی پارگی اتفاق می‌افتد. هر گونه آسیب به منیسک و ساير عناصر زانو باید به موقع بررسى و درمان شود. نبود يا آسيب منيسك و رباط‌هاى زانو باعث خردشدگی و کنده شدن غضروف مفصل می‌شود و به مرور ساییدگی و  آرتروز زانو پدیدار خواهد شد.

روش‌های پیشگیری از آرتروز زانو

پیشگیری از آرتروز زانو روش‌‌های متعددی از جمله ترک عادت‌های ناسالم، اصلاح عادت های حرکتی نادرست، تغییر سبک زندگی و ….

مفاصل ما ظرفیت کار محدودی دارند و کار کشیدن زیاد از آنها به تخریب مفصل منجر می‌شود. مهم‌ترین عامل بروز آرتروز، سبک زندگی ناسالم و عادت‌‌های حرکتی غلط است.
در هر خانواده معمولا تعداد زیادی از افراد فامیل را می‌توان درگیر این بیماری دید و دامنه ابتلای این بیماری با تغییر سبک زندگی و فشار‌ها به افراد میانسال و حتی جوان رسیده است.

درصد زیادی از مردم در نهایت به آرتروز زانو مبتلا می‌شوند و در تصویربرداری از زانوی همه سالمندان درجه‌هایی از آرتروز دیده می‌شود، اما ممکن است این بیماری هیچ علامت بالینی نداشته باشد.
آرتروز زانو تا حدود زیادی قابل کنترل است ، اما درمان قطعی آرتروز جز به روش جراحی ممکن نیست و لذا بهتر است با رعایت برخی نکات از بروز و توسعه آن پیشگیری کرد.

صحيح نشستن از راه‌هاى كنترل و پيشگيرى از آرتروز زانو

نشستن روی زانوها در ایرانی‌ها عادت‌ مرسومی است. این حالت فشار زیادی به مفاصل تحمیل می‌کند، چون زانوها در نهایت خمیدگی یعنی آخرین دامنه حرکتی‌‌شان قرار می‌گیرد و فشار داخل مفصل بالا می‌رود. همچنین قرار گرفتن استخوان ران و ساق‌پا در یک راستا باعث کشیدگی لیگامان‌ها، رباط‌ها و منیسک‌ها نیز می‌شود که خود عاملی برای درد و آسیب به مفاصل محسوب می‌شود.
مفصل زانو نباید بیش از ١٠٠ درجه خم شود. پس بهتر است همه افراد روی مبل یا صندلی بنشینند. البته کف‌پا باید کاملا روی زمین قرار گیرد و ارتفاع مبل و صندلی با جثه افراد متناسب باشد (صندلی زیاد بلند یا زیاد کوتاه نباشد).

تشخیص آب آوردن زانو و علل آن چگونه است؟

تشخیص آب آوردن زانو با معاینه پزشک با نگاه کردن به زانو، لمس کشکک و بالای آن صورت میگیرد.
وقتی مایع زیادی در مفصل زانو جمع می‌شود به دلیل وجود فضای خالی بیشتر در بالا و سپس پشت کشکک خود را نشان می‌دهد و با فشار بر روی کشکک میتوان آن را بالا، پایین و به طرفین برد.

پزشک میتواند آب زانو را با سوزن بکشد(به این کار آرتروسنتز Arthrocentesis می‌گویند). بعد از کشیدن آب زانو ارسال آن به آزمایشگاه می‌تواند به تشخیص علت ایجاد کننده آن کمک کند.در لحظه کشیدن آب زانو پزشک می‌تواند انواع التهابی را از نوع مکانیکی، چرک و خون تفکیک و تا حدودی به تشخیص برسد. بررسی‌های آزمایشگاهی دیگر از خون، ادرار، رادیوگرافی، سیتی اسکن، ام‌آر‌آی و سایر وسایل تشخیصی مثل بیوپسی و نمونه برداری از عناصر مفصل نیز در کمک به تشخیص و تفکیک علل آرتریت کمک کننده‌اند.

درمان آب آوردن یا تورم زانو

درمان آب آوردن یا تورم زانو بسته به تشخیص پزشکان ارتوپد تغییر می‌کند.

وقتی آب زانو کم و تشخیص واضح است، می‌توان با استراحت و حرکت ندادن زانو، دراز کشیدن و بالا نگه داشتن آن، سرد و یا گرم کردن زانو (بسته به تشخیص علت) به بدن کمک کرد تا آن را زودتر جذب کند.
درمان قطعی تورم و آب آوردن  زانو ، با تفکیک و تشخیص علت بیماری، درمان پارگی رباط، منیسک، عناصر زانو، آرتروز، روماتیسم، نقرس، عفونت، تومورها و … ، بسته به مورد انجام می‌گیرد.

عوارض تاخیر در جراحی تعويض مفصل زانو

گريز و تاخير در جراحى تعويض مفصل زانو در مواقع مورد نياز میتونه منجر به عوارضی بشه، عوارضی همچون:

– استفاده طولانى مدت از مسكن‌ها براى كنترل درد، ممكن است منجر به عوارض گوارشى و آسيب كبد، زخم معده، نارسايى و ضعيف شدن كليه، دياليز و بيمارى‌هاى مزمن ديگر بشود.

– تزريق كورتن داخل مفصلى هر چند در تسكين التهابات حاد موثر است، اما درمان قطعى نيست و مصرف دراز مدت ممكن است به تخريب بيشتر مفصل منجر بشود.
– عدم فعاليت و كم شدن تحرك بيمار مى تواند ضعف عضلانى بيمار را تشديد نمايد. وقتي که هنگام حرکت، براى کاهش درد و فشار وارد بر زانو‌‌‌‌‌‌‌‌ها بمدت طولانى از واکر يا عصا استفاده بشود. عضلات فرصتى براى فعال بودن نمى يابند و در نتيجه تحليل رفته و روز به روز ضعيف‌تر مى شوند.
– كاهش تحرك منجر به تشديد پوكى استخوان و عوارض آن مى گردد.
– استراحت زياد می تواند موجب کاهش جريان خون و عدم فعاليت و ضعف ماهيچه‌ها و نهايتاً لخته شدن خون در عروق، ترومبوز و آمبولى ريه بشود.
– لذت حضور در اجتماع و فعاليت و تفريح از بيمار سلب شده و افسردگى و گوشه گيرى عارض بيمار مى گردد.
– در اثر تغییر شکل زانو‌ها و فشار غیر متقارن به زانو‌ ، شلی در رباط‌های استحکام بخشنده زانو ایجاد می شود و در نهایت در صورت اقدام به تعویض زانوی این افراد باید از پروتز‌های پیشرفته‌تر لولایی یا محدود کننده حرکات زانو استفاده کرد که عمر کمتر و محدودیت حرکتی بیشتر دارند و قیمتشان تا پنج برابر پروتز‌های معمولی است.
–  تغيير شکل و دفورمه شدن زانو با تاخیر در جراحی تعويض مفصل زانو پیشرفت می کند . زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری و اختلال به شکل زانوهای در مسير باد (يک زانوی ضربدری و يک زانوی پرانتزی) يک روزه اتفاق نمی‌افتند، بلکه سالها طول می کشد تا اين تغيير شکل‌ها ايجاد شود و نهایتاً باعث مشکل‌تر شدن همه جوانب جراحی برای جراح و بيمار میگردند.
– ناتوانی در انجام فعاليت‌های روزانه، مهم نيست که شما چند سال داريد به هرحال نياز به تحرک داريد. درد شديد باعث مي شود که فرد در مورد کوچکترين کارها مانند نوشيدن آب، آشپزی کردن، خريد‌‌های روزانه و حتی تفريحات ساده هم تفکر و مکث کند.